5G internet son dönemde en çok konuşulan teknoloji. Peki veri alış-veriş hızında ve iletişim cihazlarında devrim yaratacağı söylenen 5G teknolojisi nedir?
Hücresel ağların altyapısı belirli standartlar çerçevesinde şekilleniyor. Günlük hayatta kullandığımız iletişim cihazları da bu altyapıyla uyumlu olacak şekilde üretiliyor. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hücresel ağların daha verimli ve etkili hizmet sunabilmesi için altyapı kriterleri, belirli zaman aralıklarıyla değişiyor. 5G, bu altyapı kodlarının ve malzemesinin beşinci kez değiştirilmiş halini ifade ediyor.
Teknoloji ne kadar hızlı gelişirse, hücresel ağlardaki altyapı değişikliği de buna bağlı olarak daha sık gerçekleşiyor. Telekomünikasyon teknolojisinin zaman içinde gösterdiği alt yapı değişiklikleri 1G, 2G, 3G, 4G şeklinde isimlendiriliyor. “G” harfi İngilizcede “nesil” anlamında gelen “Generation” kelimesini ifade ediyor. Buna göre 5G açılımı “5. nesil” oluyor. Her nesil öncekine göre yenilikler içeriyor.
Mobil telefonlar, insanoğlunun en sık kullandığı teknolojilerden biri olduğu için, mobil teknolojiler de olanca hızıyla gelişiyor. Henüz 4G, insan hayatına yeni girmişken, bir anda 5G konuşulur oldu. Bu da mobil teknolojilerinin ne kadar hızlı geliştiğinin bir kanıtıdır. 5G, IoT (Internet of Things) ağlarını güçlendirir ve yeni yüksek bant genişliği uygulamalarına kolaylık sağlar. Bu yazımızda sizlere 5G teknolojisini ve 5G hakkında bilmeniz gerekenleri aktaracağız.
5G, bir dizi standart uygulamayı ve çok daha hızlı kablosuz internet teknolojilerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. 5G kullanan kullanıcılar, çok daha hızlı internete ve daha az gecikme süresine sahiptir. Ayrıca, 5G, 5. nesil olduğu için altyapının 5. kez değiştiği anlamına gelir. Her yeni nesil teknolojide bu altyapının değişmesi yada eklemeler yapılması gerekir. Buna ek olarak, 5G, IoT ağlarını güçlendirdiği için günümüzde kullandığımız VR ve otonom arabaları daha kullanışlı hale getirmeyi hedefler.
5G TARİHİ
1970'lerden bu yana farklı şirketlerin mühendisleri hücresel ağların yapılandırılması için standartlar üzerinde anlaşıyor ve altyapı noktasında işbirliği içerisinde hareket ediyor. İletişim cihazları da bu altyapı standardına uygun şekilde üretiliyor. Aşağı yukarı her 10 yılda bir gelişen teknolojiler ışığında daha fazla verim alabilmek ve daha iyi hizmet sunabilmek için bu altyapının kodları ve malzemesi değiştiriliyor.
1G anaolog sesi iletti, yani cep telefonlarıyla konuşmamızı sağladı.
2G dijital sesi tanıttı. Sesin iletiminde radyo sinyalleri analog iken, dijitale evrildi.
3G mobil verileri sundu. Yani telefonlarımızdan internete girmeyi, mailleri okumayı, resim paylaşmayı sağladı.
4G ile mobil geniş bant çağı başladı. Multimedya ve internet hizmetlerinin fiyatı düştü, güvenlik arttı ve bulut sistemler hayatımıza girdi.
Teknoloji dünyası için elbette bu da yeterli olmadı. 5G’nin çalışmalarına başlandı.
Takvimler 2018 yılını gösterdiğinde, telekomünikasyon şirketleri 5G teknolojisini test etmeye başladı.
5G, mobil telefonların kullandığı hücresel ağlarda bulunan teknolojik alt yapının yeni kurallar ile yeniden yapılandırılması. Bu çerçevede radyo frekansları, işlemciler ve antenlerin kullanılma şeklinde yapılan değişiklikler ve kapasite yükseltici yeni eklemelerden söz edebiliriz.
İşte 5G bu altyapının 5. kez değiştirilmesi anlamına geliyor. Elbette bu alt yapı her değiştiğinde tüketicilerin yeni cihazlar satın alması gerekiyor. Eskiden değişim fazla hızlı olmadığı için geçiş süreci de uzun yıllara yayılıyordu. Ne var ki, günümüzde alt yapı değişikliklerinin de zaman aralığı kısalmaya başladı.
5G Siber Güvenlik: Bilmeniz Gereken Her Şey
Hücresel ağın beşinci nesli (diğer adıyla 5G), teknolojik ilerleme ve yenilik için yeni fırsatların müjdecisi olacak. Nesnelerin İnterneti (Internet of Things - IoT) gibi gelişen teknolojilerin 5G ile birlikte büyümesi beklenmektedir. Ancak bilgisayar korsanları, yaygın siber saldırılar için yeni pencereler olarak bunların zayıf noktalarını hedef alıyorlar. 5G geleceğimiz için daha iyi bir siber güvenlik çok önemlidir.
Yaklaşmakta olan 4G'den 5G'ye geçiş, hücresel bağlantı kullanan neredeyse herkesi ilgilendiriyor. 5G ağının sunduğu siber güvenliği ve nerelerde güvenlik açıklıklarının olduğunu bilmek gerekir.
5G nasıl çalışır?
Basit bir şekilde açıklamak gerekirse 5G, 4G LTE'ye göre daha kısa mesafelerde binlerce veri aktarmaktadır. Bu, hareket hâlindeyken bile bağlantı sinyallerinin ve ağın kendisinin hızını ve tutarlılığına yardımcı olur. Ağ, ayrıca yeni sinyal spektrumlarının kullanılması nedeniyle daha fazla cihaz destekleyebilir. Bu enerji açısından verimli teknoloji, tüm bunlara ek olarak daha az güç harcanmasını sağlar.
Neden 5G?
4G LTE güçlü olsa da sınırlarını zorladığımız için bize artık yetmemeye başladı. Büyük şehirlerdeki mevcut LTE ağları aşırı yüklenmiş durumda olurken günün en yoğun saatlerinde düzenli yavaşlamalar yaşanıyor. Bunun yanı sıra internet bağlantılı "akıllı" cihazların yükselişi, zaten mevcut olan milyarlarca cihazı destekleyebilmek için daha hızlı ve daha yüksek kapasiteli bir sisteme ihtiyacımız olduğu anlamına gelmektedir. Mobil veriler, bunlar ve diğer avantajlarla birlikte bugün bağlanabildiğimiz cihaz sayısından çok daha fazla cihaza bağlanmak için daha ucuz, daha az güç harcayan ve daha hızlı bir hâle geliyor.
5G ile nelerin gerçekleşmesini bekleyebiliriz?
Elbette daha iyi internet deneyimleri bu ağın doğrudan bir sonucudur. Mobil geniş bandın beşinci nesli, bunun dışında birçok avantaj daha sağlayacaktır ve bu avantajlardan bazıları şunlardır:
Devasa bir Nesnelerin İnterneti'ne (Internet of Things - IoT) yükselterek hem sektör hem de tüketiciler için teknoloji tabanlı büyümenin ilerlemesi sağlanacak. Birçok IoT cihazı zaten kullanılmakta olsa da bu cihazlar mevcut internet sistemiyle sınırlılar. 5G, pille çalışan cihazların daha az ayarlamayla etkin ve bağlı kalabileceği ve bu sayede uzak, uygunsuz ve ulaşılması zor alanlarda tamamen yeni kablosuz kullanımların elde edileceği anlamına gelmektedir. Akıllı termostatlar ve hoparlörlerden endüstriyel kargo ve şehir enerji hattı şebekelerine kadar her şeyin bu konuda kendi rolü olacak.
Hem akıllı şehirler hem de Endüstri 4.0, bize daha etkili, daha güvenli ve daha verimli iş ve hayatlar sunmayı amaçlamaktadır. 5G destekli IoT, şehirlere daha iyi altyapı denetimi sağlama açısından çok önemlidir. Ayrıca fabrikalarda, iş süreçlerini dinamik olarak değiştirerek akıllı otomasyon içinde kullanılacaktır.
5G dünyayı nasıl değiştirecek?
5G halihazırda ABD, Güney Kore ve Çin gibi ülkelerde kullanılmaya başlandı ancak hala geliştirilme aşamasında.
Beşinci nesil; çok daha hızlı veri aktarımı, daha yüksek bağlantı yoğunluğu ve daha düşük gecikme süresi vaat ediyor.
Planlanan, 5G’nin maksimum hızının, 4G’den 35 kat daha hızlı olması. Bu durum cihazlararası iletişimi süresini 1 milisaniyeye yani, saniyenin binde birine düşürüyor.
Özetle 5G internetimizi çok hızlandırıyor. Peki bu hız neler getiriyor? Yapay zeka veya nesnelerin interneti gibi veri yoğunluğu fazla teknolojiler, yüksek hızda internete ihtiyaç duyuyor. 5G’nin hızıyla vaat ettiği şeyse, bu teknolojilerin kamusal alanda daha fazla kullanılması.
Bu durum sadece akıllı cihazların artmasını değil, şehirlerin de akıllanmasını sağlayacak. Örneğin yapay zeka, trafikteki tıkanıklığı mükemmel bir şekilde hariatalayacak ve hafiflemesini sağlayacak.
Internet of Things yani nesnelerin interneti, adeta yeni bir sanayi devriminin kapısını araladı. Artık fabrikalar tamamen otonom hareket edebilen araçlarla donatılacak ve sanayi üretiminde yeni bir çağın kapısı açılacak.
Robotik cerrahi, tıp alanında 30 yıldan fazla bir süredir kullanılıyor. Ancak otonom aletler ve uzaktan ameliyatlar hala bebek adımları atıyor. 5G, hekimlerin bu teknolojiyi kullanmasına ve ameliyatları binlerce kilometre öteden gerçekleştirmesine olanak tanıyacak.
İnsanlar için nefes almak neyse, otonom araçlar ve insansız hava araçları için hızlı veri de o anlama geliyor. 5G’nin hızı ve gerçek zamanlı hesaplama yeteneği, bu araçların diğer araçlara , insanlara, binalara ve sokak lambalarına bağlanabilmesini sağlayacak.
Dünya genelinde yetersiz hizmet alan nüfuslara da yüksek hızlı internete erişim sağlama imkanı doğacak.
Elbette eğlence dünyası da 5G’nin nimetlerinden faydalanacak. Sürükleyici sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik oyunları, artık çok daha gerçekçi ve çok daha hızlı oynanabilecek.
5G ile 4G Arasındaki Fark Nedir?
5G ile mobil internet hızı 4G’ye göre 20 kata varan bir oranda artıyor. 4G saniyede 1GB vaat etmekle birlikte pratikte buna ulaşabilmiş değil. 5G için ise hayata geçtiği zaman saniyede 20 GB hız öngörülüyor.
4G zamanı olmayan nesnelerin internetini kavramını 5G getiriyor. Evlerdeki en küçük cihazların bile internete bağlanabilir hale gelmesi bekleniyor. Buzdolaplarının, saatlerin, televizyonların, klimaların ve daha birçok eşyanın yüksek internet hızı sayesinde iletişim kurabilmesi bekleniyor.
Yeni nesil bir kablosuz teknolojiye geçiş yapıldığında, en dikkat çeken özellik internetin hızı olur. 5G ağları, 10 Gbps ile 20 Gbps’lik hızlara ulaşabilecek potansiyele sahiptir. 5G, 4G ağlarının hızlarını geçmekle yetinmezken, aynı zamanda birçok insanın evine gelen kablolu internetten de çok daha hızlıdır. 5G, fiber optik bağlantılara rakip olacak düzey de ağ hızları sunar. 5G’nin sunduğu en önemli özellik hızdır fakat diğer özelliklerden bir tanesi de ağ gecikmesinde azalma sağlamasıdır yani ping’i en az düzeye indirir. 5G, telefon ile karşı sunucu arasındaki verilerin iletilmesi sırasında geçen süreyi bir hayli azaltır ve veriye ulaşımın daha hızlı yaşanmasını sağlar. Ağ gecikmesi birçok etkene bağladır fakat 5G ağları ideal koşullarda, 4G’ye kıyasla 60 ila 120 kat daha düşük gecikme verir. Bu gecikme hızları, sanal gerçeklik gibi bir dizi uygulamaları da günümüz şartlarında kullanılabilir hale getirecektir.
5G, 4G'den daha hızlıdır çünkü ağda dolaşmak için saniye başına daha fazla bite sahiptir. Yeni yükleme ve indirme hızlarıyla filmleri dakikalar yerine saniyeler içinde indirebileceksiniz.
5G, 4G'den daha hızlı yanıt verir çünkü daha az gecikme süresine sahiptir; bu, cihaz-ağ arasındaki iletişimler için geçen süreyi ifade etmektedir. Cihazlar ağla daha hızlı "konuşabildiği" için verileri daha hızlı alırsınız.
5G, 4G'den daha az güç harcar çünkü hücresel telsizler kullanılmadığında hızlı bir şekilde düşük enerjili kullanıma geçebilir. Bu, cihaz pil ömrünü uzatarak cihazların daha uzun süre boyunca şarjdan uzak kalmasını sağlar.
5G, 4G'den daha güvenilir bir şekilde güçlü ve hızlı hizmet sunar çünkü bant genişliği kullanımı daha iyidir ve daha fazla bağlantı noktasına sahiptir. Ağ üzerinde daha az bir zorlama olduğundan veri maliyetleri 4G ağlarına göre daha düşük olabilir.
5G, 4G'den daha fazla cihaz taşıyabilir çünkü mevcut telsiz dalgalarını genişletmektedir. Yavaş hizmetlere neden olan yoğunluk sorunları, 5G kullanılmaya başlandıktan sonra azalacaktır.
Bununla birlikte, şu anda 4G'nin tamamen bu yeni teknoloji ile değiştirilmesinin büyük bir dezavantajı var:
5G'nin kurulması ve dağıtılması oldukça zor. Şu anki 4G ağlarıyla aynı alanı kaplamak için daha fazla vericiye ihtiyaç var. Sağlayıcılar, hâlâ bu "hücrelerden" bazılarını yerleştirme üzerinde çalışıyorlar. Bazı bölgeler, koruma altındaki tarihi bölgeler veya zorlayıcı coğrafi alanlar oldukları için fiziksel zorluklara sahip olabiliyorlar.
Bu teknolojiye yavaş bir geçiş, 5G'nin geleceği için olumsuz görünebilir. Fakat uzatılmış yükseltme, sağlayıcılara başka bir büyük sorunla ilgilenme konusunda zaman kazandırma ile sonuçlanabilir: güvenlik.
5G ne kadar hızlı?
Bu sorunun cevabı nerede yaşadığınıza, hangi servis operatörünü kullandığınıza ve 5G trenine ne zaman binmeye karar verdiğinize göre değişecek. Ancak varolan hızlara kıyasla sorunun basit cevabı: çok hızlı.
Örneğin Qualcomm firması yaptığı testlerde saniyede 4,5 gigabit hızlara ulaşıldığını açıkladı ancak bu ulaşılan en yüksek hız. Ortalama hızın saniyede 1,4 gigabit olduğu belirtiliyor ki bu bile var olan en hızlı 4G iletişiminden 20 kat hızlı bir teknoloji. Yüksek çözünürlüklü bir filmi indirmek ortalama süratlerle yalnızca 15 saniye sürecek.
Süreç 1980’lerde bu sistemlerin ilki olan 1G teknolojisi ile başladı. 1G analog sistemle çalışıp yalnızca ses taşıması yapıyordu. 1990’ların başında analog veri yerine sayısal verinin kullanıldığı 2G teknolojisi doğdu. 3G teknolojisi ile hızlı internet ve data transferi yapabilme yenilikleri geldi. Günümüzde kullanılan ve daha hızlı internet hizmeti sağlayan 4G teknolojisinin yerini de 5G almak üzere.
5G prototip denemesi Kasım 2016’da Samsung tarafından gerçekleştirildi ve başarıyla sonuçlandığı kamuoyuna duyuruldu. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği, altyapı çalışmalarının 2020 yılı içinde tamamlanmasını ve yeni nesil teknolojinin hayata geçmesini öngörüyor. Ülkemizde de altyapı çalışmaları devam ederken, Bilgi Teknolojileri Kurumu tarafından Türkiye’nin dünyada bu yeni teknolojiye ilk geçen ülkelerden biri olacağı ifade ediliyor.
Eğer 4 veya 5 gigabit hızlarına ulaşırsanız şimdikinden 100 kat daha hızlı bir iletişim gücüne sahip olacaksınız ve 'indir' tuşunun yerini 'oynat' tuşu alacak çünkü dokunmanızla filmin oynamaya başlaması aynı anda olacak. Bir televizyon dizisinin tüm sezon ve bölümlerini yüksek çözünürlükte indirmeniz bir dakika sürmeyebilecek.
İnternet sitelerinin yüklenmesinde yaşanan gecikme süreleri de dramatik şekilde azalacak. Bir siteye ulaşmak için veriler farklı servis sağlayacıları ve fiziki merkezlerden geçmek zorunda. Günümüzde 50 ila 100 milisaniyelik gecikmeler normal kabul ediliyor. Bu alanda da yeni teknolojiler barındıran 5G ile gecikme süresi birkaç milisaniyeye inecek.
Neyi değiştirecek?
İletişim ve gecikme alanlarındaki bu hızların başta sanal gerçeklik uygulamaları olmak üzere pek alanda devrim niteliğinde gelişmelere kapı açması bekleniyor. Cihazların hafiflemesi, daha serbest ve mobil hale gelmesiyle sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik uygulamlarının günlük hayatın bir parçası haline gelebileceği konuşuluyor.
Sosyal hayatınızdan iş hayatınıza, eğiitimden eğlenceye, reklam uygulamalarından yeni iş alanlarına, tıptan ticarete pek çok noktada 5G hayatı değiştirecek.
Örneğin bir futbol maçını stadyumda izlerken sahaya telefonunuzun kamerası ve arttırılmış gerçeklik gözlüğünüzle baktığınızda oyuna ve oyunculara ilişkin görmek istediğiniz her bilgiyi gecikme ve bekleme yaşanmaksızın anında görebileceksiniz. Cihazların ne kadar küçüleceğine bağlı olarak belki hakemler ve oyuncuların kendileri de bu teknolojiden yararlanacak.
5G hizmeti ne zaman verilmeye başlanacak?
İspanya'nın Barselona şehrinde gerçekleştirilen Mobil Dünya Kongresi'nde yapılan son model akıllı telefon tanıtımlarında en öne çıkan teknolojik özellik birçok cihazın son nesil iletişim gücü olan 5G veri ve internet bağlantısını destekliyor olmasıydı. Ne var ki, henüz bu hizmeti alabileceğiniz bir yer yok. Dolayısıyla 5G cihazları almak için acele etmenin pek bir anlamı bulunmuyor.
Örneğin bu hizmetin ABD'de 2019'un ikinci yarısından itibaren hizmete girmesi planlanıyor ama kesin bir tarih yok. Üstelik ABD'nin tamamında da değil, önce belli şehirlerde ve bölgelerde başlayacak. ABD'yi İngiltere, Almanya, İsviçre, Çin, Güney Kore ve Avustralya takip edecek. Türkiye için bir tarihten bahsetmekse şimdilik zor.
Euronews muhabiri Emma Beswick'e konuşan F5 Network şirketinin başmühendisi Bart Salaets, 5G'nin hayatlarımızı nasıl etkileyeceğini şu sözlerle değerlendirdi:
"Film indirme örneği aslında herşeyi özetliyor. Bugün HD kalite bir filmi bilgisayarınıza 10 dakikada indiriyorsunuz. 5G ile bu bir saniye dahi sürmeyecek. Doktorlar farklı ülke ve şehirlerdeki robotik aygıtları kullanarak milisaniyelik gecikme dahi yaşamadan oradaki hastanın ameliyatını gerçekleştirebilecek. Akıllı şehirler, evler, araçlar hepsi için devrim niteliğinde olacak."
5G’nin Avantajlı Özellikleri Nelerdir?
· 5G avantajları arasında en önemlisi yüksek hız. İndirme hızlarında büyük ilerleme sağlanarak 1 Gbps’nin üzerine ulaşılması bekleniyor. Günlük hayatta birçok işimizi internet üzerinden hallettiğimiz düşünüldüğünde, bu hızlı teknolojinin ne kadar avantajlı olduğu ortada.
5G teknolojisi çok daha geniş bir kapsama alanı sağlıyor. Bu özelliği ile özelikle kırsal alanlarda sıkça yaşanılan kapsama sorunlarına çözüm getirmesi bekleniyor. Kırsal işletmelerin dijital pazardaki rekabete katılabilmesi ve bölgesel ekonomilerin güçlenmesi öngörülüyor.
Akıllı telefonların en büyük sorunlarından biri pil ömrünün kısa olması. 5G ile mobil cihazların enerji tüketimi azaltılarak pil ömrünün 10 yıla kadar uzatılması hedefleniyor. Ayrıca telefonların ayda 1 kere şarj edilmesinin yeterli olacağı düşünülüyor.
5G’nin Dezavantajı Nedir?
5G’nin Kurulum Pahalılığı: 5G altyapısının geliştirilmesi veya mevcut hücresel altyapıya adaptasyonların yapılması, yüksek maliyetlere neden olabilir. Yüksek hız sağlamak için ihtiyaç duyulan altyapı kurulunca, bu fiyatlar müşterileri yansıtılabilir ve kullanıcılardan çıkartılması hedeflenebilir. Fakat operatörler kullanıcıya fiyat yansıtmamak için şimdiden alternatif yöntemlere yönelmeye başladılar bile.
Kırsal Alanlarda Kullanım: 5G kentsel alanlar için gerçekten hızlı bir bağlantı sağlayabilir fakat kırsal alanlarda yaşayan insanlar 5G bağlantısından tam anlamıyla faydalanamayacaktır. 5G operatörleri, büyük şehirleri hedef alacağı için en son kırsal kesimlerde yaşayan kullanıcılara gelmiş olacaktır.
Cihazların Pil Sorunları: 5G’ye bağlı olan cihazların pilleri, kısa sürede bittiği görülüyor. 5G’nin cihazlarda verimli bir şekilde kullanılabilir olması için pil teknolojisinin ilerlemesi gerekiyor. Ayrıyeten, tükenmiş pillerin yanı sıra, cihazlarında 5G kullanan kullanıcılar bir hayli ısındığını iddia ediyor ve bu durumdan şikayetçi olmaya başlıyorlar.
5G teknolojisinin yaygınlaşması, yalnızca son model mobil cihazların bu teknolojiyi destekliyor olması nedeniyle uzun sürecek gibi gözüküyor. Ayrıca çok sayıda yeni altyapı kurulması gerektiğinden ülkelerin bu konuya ciddi bütçeler ayırması gerekiyor.
·
5G teknolojisinin güvenlik sorunları nedeniyle siber saldırılara açık olduğu düşünülüyor. Yazılıma dayanan bir ağ olması nedeniyle yazılım risklerinin yüksek olmasından endişe ediliyor. Yazılım geliştirme süreçlerinde meydana gelebilecek açıkların bütün ağı tehdit edebileceği ifade ediliyor.
5G teknolojisinin hayata geçmesiyle birlikte kapsama alanının genişletilmesi için baz istasyonlarının daha sık mesafelerde kurulması gerekiyor. Bu da “5G zararlı mı?” sorusunu akıllara getiriyor. Baz istasyonlarının radyasyon yayma özelliği insanları endişelendiriyor.
5G'nin riskleri neler?
Salaets'e göre 5G hizmeti 2020 ila 2022 yılları arasında kullanmaya başlayabileceğiz ve bu teknolojinin de her teknoloji gibi bazı riskleri bulunuyor. Salaets o riskleri şöyle anlatıyor:
"5G yüzbinlerce yeni anten ve baz istasyonu kurulmasını gerektiyor. Bunun sağlığımız üzerinde uzun vadeli etkilerinden endişe duyan çok sayıda insan var. Bunun yanında 5G bir önceki 4G'ye kıyasla daha yüksek güenlik riskleri içeriyor çünkü daha fazla arka kapı uygulaması ve açıkları mevcut."
Tüm bu heyecanlandıran vaatlerinin yanı sıra, 5G çalışmaları ağır eleştirilerin de hedefi oldu. Öyle ki koronavirüs salgınından dahi 5G sorumlu tutuldu.
Endişelerin altında yatan temel sorunsa radyasyon.
Aslında teknolojinin adının geçtiği her yerde, radyasyon konusu da gündeme dahil oluyor; ancak 5G teknolojisinde radyasyon düzeyinin çok ciddi noktalara ulaşacağı iddia ediliyor.
Eleştirmenler, süper yüksek frekanslı radyo yayınlarını kullanan 5G’nin, insan sağlığına zararlı olduğunu savunuyor.
Dünyanın dört bir yanından yaklaşık 250 bilim insanı da 2019 yılında, Birleşmiş Milletler ve Dünya Sağlık Örgütü'ne bir dilekçe gönderdi.
Yayın antenlerinden gelen elektromanyetik radyo dalgalarının kanser riski oluşturduğu dile getirildi.
Etkiler arasında kanser dışında, hücresel stres, genetik hasarlar, üreme sistemlerinin yapısal ve işlevsel değişiklikleri, öğrenme ve hafıza açıkları, nörolojik bozukluklar ve insanların genel refahı üzerindeki olumsuz etkilere yer verildi.
Ayrıca etkilenenlerin sadece insanlar olmadığı, bitki ve hayvanların da bu dalgalar nedeniyle zarar gördüğünü açıkladı.
Sağlık dışında 5G’nin eleştirildiği konulardan biri de güvenlik.
ABD'deki Iowa ve Purdue üniversitelerindeki araştırmacılar, 5G güvenliğinin yönetilmesinin de çok daha karmaşık olacağını, şirketlerin buna hazır olmamasının ağır güvenlik sorunları oluşturacağını söylüyor.
5G sağladığı avantajlarla göz kamaştırıyor, ancak insan sağlığına ve çevreye olan etkisi tartışılmaya devam edecek gibi gözüküyor.
5G Siber Güvenliği ile İlgili Kaygılar
5G siber güvenliğinin artan teknoloji korsanlığı risklerini önlemek için birtakım önemli iyileştirmelere ihtiyacı var. Güvenlik endişelerinden bazıları ağın kendisinden kaynaklanmaktayken diğerleri 5G'ye bağlanan cihazlarla ilgilidir. Ancak her iki durum da tüketicileri, devletleri ve işletmeleri tehlikeye atmaktadır.
Konu 5G ve siber güvenlik olduğunda bazı temel endişelere aşağıdakiler örnek verilebilir:
Merkezi olmayan güvenlik. 5G öncesi ağlarda daha az donanım trafiği temas noktası vardı; bu durum, güvenlik kontrolleri ve bakımının yapılmasını daha da kolaylaştırdı. 5G'nin yazılım tabanlı dinamik sistemlerinde çok daha fazla trafik yönlendirme noktası var. Tamamen güvende olabilmek için bütün bunların denetlenmesi gerekir. Bu çok zor olabileceği için güvenliği sağlanmamış her alan, ağın diğer kısımlarını tehlikeye atar.
Daha fazla bant genişliği, mevcut güvenlik denetimini zorlaştıracak. Mevcut ağlar hız ve kapasite açısından sınırlı olsa da bu, sağlayıcıların güvenliği gerçek zamanlı olarak denetlemelerine katkı sağlamıştır. Bu nedenle genişletilmiş bir 5G ağının avantajları, aslında siber güvenliğe zarar verebilir. Eklelen hız ve hacim, güvenlik ekiplerini tehditleri engelleme konusunda yeni yöntemler oluşturmaya itecek.
Birçok IoT cihazı, güvenlik eksikliğiyle üretilmektedir. Bütün üreticiler, birçok ucuz akıllı cihazda görüldüğü gibi siber güvenliğe öncelik vermiyor. 5G, IoT için daha fazla kullanılabilirlik ve potansiyel anlamına geliyor. Daha fazla cihazın bağlanması teşvik edildiğinden çeşitli güvenlik özelliklerine sahip milyarlarca cihaz, milyarlarca ihlal noktası anlamına geliyor. Akıllı televizyonlar, kapı kilitleri, buzdolapları, hoparlörler ve hatta akvaryum termometresi gibi küçük cihazlar bile ağ açısından bir zayıf nokta olabilir. IoT cihazları için güvenlik standartlarının olmaması, ağ güvenlik ihlalleri anlamına gelir ve teknoloji korsanlığı kontrolden çıkabilir.
Bağlantı sürecinin başlarında şifreleme olmaması, cihaza özgü IoT hedefli saldırılar için kullanılabilen cihaz bilgilerini açığa çıkarabilir. Bu bilgiler, teknoloji korsanlarının ağa tam olarak hangi cihazların bağlı olduğunu öğrenmelerine yardımcı olur. İşletim sistemi ve cihaz türü (akıllı telefon, araç modemi vb.) gibi bilgiler, korsanların saldırılarını daha nokta atışı şekilde planlamalarını sağlayabilir.
Siber güvenlik açıkları, çeşitli saldırı türleri olarak karşımıza çıkabilir. Bazı bilinen siber tehdit türleri şunlardır:
· Botnet saldırıları bir bağlı cihazlar ağını kontrol ederek çok büyük bir siber saldırıya neden olabilir.
· Dağıtık hizmet aksatma (Distributed denial-of-service - DDoS), bir ağ veya web sitesine aşırı yükleme yaparak çevrimdışı olmasına neden olur.
· Ortadaki adam saldırıları (Man-in-the-Middle - MiTM), iki taraf arasındaki iletişimleri sessizce engelleyerek değiştirir.
· Konum takibi ve arama ele geçirme, birisi yayın çağrı protokolleri hakkında az da olsa bilgi sahibi olduğunda gerçekleştirilebilir.
5G ve Siber Güvenliğin Geleceği
Teknoloji geliştiricileri, ulusal mobil ağlardaki zayıflıkları geçici olarak ortadan kaldırmak için 5G güvenliğine karşı fazladan dikkatli olmak zorunda kalacaklar.
5G güvenlik temelleri ilk önce ağlarda gereklidir. Ağ sağlayıcıları, 5G'nin benzersiz risklerine karşı tedbir almak için yazılım korumasına odaklanmaya başlayacaklar. Şifreleme ve ağ denetimi gibi şeylere yönelik çözüm geliştirmek için siber güvenlik şirketleriyle işbirliği yapmak zorunda kalacaklar.
Üreticilerin güvenlik çalışmalarını desteklemek için teşvike ihtiyaçları var. 5G güvenliği, sadece en zayıf yönleri kadar güçlüdür. Ancak güvenli teknoloji geliştirme ve uygulama maliyetleri, bütün üreticilere siber güvenliğe odaklanma konusunda motivasyon sağlamıyor. Bu, özellikle çocuklara özel akıllı saatler ve ucuz akıllı bebek telsizleri gibi ikinci sınıf ürünler için geçerlidir. Üreticiler nihai gelir kayıplarını telafi edecek avantajlar elde ederse tüketici korumalarını destekleme konusunda daha istekli olabilirler.
Tüketicilerin IoT siber güvenliği konusunda eğitilmesi gereklidir. Güvenlik kalitesindeki çeşitlilik, ürün etiketleme standartlarına ihtiyaç duyulacağı anlamına gelmektedir. Kullanıcıların IoT cihazlarının ne kadar güvenli olduğunu anlamalarının kolay bir yöntemi olmadığı için akıllı teknoloji üreticilerinden zorunlu olarak bir etiketleme sistemi geliştirmeleri beklenebilir. FCC, diğer radyo iletimi biçimlerini derecelendirmektedir; bu nedenle gelişen IoT cihazları pazarı da buna dâhil olabilir. Bunun yanı sıra kullanıcılara, yazılım güncellemeleriyle tüm internet cihazlarında güvenliği sağlamanın öneminin öğretilmesi gerekir.
Güvenliği geliştirmeye yönelik yapılan çalışmalar, 5G'ye ilk geçiş adımlarıyla birlikte gerçekleşmektedir. Ancak koruma tedbirlerini düzeltmek için gerçek hayatta çözümlere ihtiyacımız olduğundan çalışmalar, 5G dağıtımı tamamlandıktan çok uzun süre sonra da devam edecektir.
5G'nin geleceği ile ilgili daha fazla bilgi almak için Kaspersky blog sayfalarımıza göz atın.
5G Teknoloji İle Hayatımıza Neler Girecek?
Uzmanlar 5G ile hayatımıza birçok yeniliğin girmesini öngörüyor. 5G telefon dışında sağlık, otomotiv, eğlence ve hizmet gibi birçok sektörde de köklü değişikliklerin kapısını aralıyor. En önemli yenilik mobil veriler konusunda beklenirken, şimdikine göre daha çok mobil verinin kontrolü öngörülüyor. Bu yeni nesil teknoloji ile insanlar, evler, şehirler ve daha birçok şey yüksek hızla birbirine bağlanıyor.
5G her şeyden önce yüksek hız getiriyor. Çeşitli ülkeler hız denemeleri için simülasyonlar yapıyor. ABD’li mobil operatör Verizon, yaptığı testlerde 1096 Mbps’lik hıza ulaştığını duyurdu. Ülkemizde 5G denemesi Turkcell tarafından gerçekleştirildi. Yapılan testlerde 2.283 GB hıza ulaşılarak rekor kırıldı. 2 GB hız basit anlatımıyla 2 saatlik bir filmin 7 saniyede indirilebilmesi anlamına geliyor.
Şimdiki akıllı telefonlar ile bu hızdaki internetin kullanılabilmesi için mobil operatörlerin verdiği hizmet büyük önem taşıyor. Ülkemizde hala telefonun çekmediği bölgeler olduğu göz önüne alındığında, bu konuda hızlı adımlar atılması gerektiği ortada. Kullanıcı yoğunluğu da mobil veri hızını etkileyen faktörler arasında. Bu nedenle 5G baz istasyonu kurulum yerlerinin insan yoğunluğu dikkate alınarak belirlenmesi gerekiyor.
5G teknolojisi ile birlikte dosya aktarım hızının yükselmesi sayesinde saniyede 10 GB dosya indirilebilecek. Bu da örneğin 1.5 GB olan PUBG oyununun yalnızca birkaç saniye içinde telefona yüklenebilmesi demek. Ayrıca Google Stadia gibi çevrim içi oyun oynama platformlarının daha da yaygınlaşacak. Kullanıcılar doğrudan karşıdaki sunucuya bağlanarak oyunları deneyimlerken, uygulamalara gelen güncellemeleri yüklemekle zaman kaybetmeyecek.
Canlı yayınların kalitesinin artacak olması da 5G ile gelen yenilikler arasında. Ülkemizde bu teknoloji ile tamamen yerli ve milli yazılımlar kullanılarak ilk canlı televizyon yayını denemesi yapıldı. Kameraya çekilen görüntüler yüksek kapasiteli ve düşük gecikmeli veri iletimiyle test şebekesi üzerinden yayın kanalına gönderildi. Bu sayede 5G teknolojisi ve yerli yazılım ile canlı yayın tamamlandı.
5G çevre ile hızlı şekilde bilgi alışverişi yapılabilmesini sağlayacak. Bu da herhangi bir gecikme yaşanmadan etrafımızdaki nesnelerle iletişim halinde olabileceğimiz anlamına geliyor. Yeni teknoloji sayesinde örneğin sürücüsü olmadan kendi başına gidebilen arabalar konusunda atılım yaşanacak. Bu arabalar yolda karşılaştıkları diğer arabalarla, yol sensörleriyle, trafik lambalarıyla ve daha birçok nesneyle iletişim kurabilir hale gelecek.
“Nesnelerin interneti” olarak da adlandırılan bu teknoloji ev eşyalarına da yenilikler getirecek. Örneğin siz uyanmadan tost makinesi tostu pişirmeye başlamış olacak. Buzdolabı, içinde bulunan malzemeleri kodlayarak size o gün pişirebileceğiniz yemek alternatiflerini sunacak. Klimanız siz eve gelmek üzereyken çalışmaya başlayarak evin sıcaklığını konforlu hale getirecek. Tüm bunlar nesnelerin 5G teknolojisi kapsamında birbirleriyle haberleşmesi sayesinde gerçekleşecek.
Gerçek dünyadaki çevrenin ve içindekilerin bilgisayar tarafından değiştirilmesi ve artırılması anlamına gelen artırılmış gerçeklik, 5G ile gelen yüksek hız ve düşük gecikme özellikleri sayesinde yaygın hale gelecek. Yüksek hız sayesinde bilgisayarlar sesleri, görüntüleri ve GPS verilerini daha hızlı aktararak canlı veya dolaylı fiziksel görünüm oluşturabilecek. Örneğin markalar ürün tanıtımlarını hedefledikleri şekilde artırılmış gerçeklik ile yapabilecek.
Uydu sektörü 5G teknolojisinin getirdiği yeniliklerle ilgili tamamen pozitif görüşte. Uydular yıllardır üstlendikleri rolü devam ettirirken, 5G uyduları yalnızca bağımsız bir bağlantı sistemi kurmayıp diğer ağlarla da bütünleşecek. Bu sayede uydular en uzaktaki noktalara, trenlere, uçaklara, arabalara, gemilere, insanlı ya da insansız hava araçlarına, en uzak yerleşim yerlerine hizmet götürebilecek.
5G İçin Nasıl Hazırlanmalısınız?
5G, hakkında duyduklarınız kadar abartılacak bir olay değil ancak yine de hazırlıklı olmanız gerekiyor. Geçiş sürecinin tam anlamıyla gerçekleşmesi biraz uzun sürecek olsa da bazı bölgelerde bu konuda hazırlıklar yapılmaya başlandığı görülmüştür. Mümkün olduğunca güvenliği ve gizliliği kendi kontrolünüz altına almaya çalışın:
Tüm cihazlarınıza bir antivirüs programı yükleyin.Kaspersky Total Security gibi ürünler cihazlarınıza virüs bulaşmasını önler.
VPN kullanarak yabancıların izniniz olmadan verilerinize erişmesini ve çevrimiçi etkinliklerinizi gözetlemelerini önleyin.
Güçlü parola güvenliği kullanın. Mümkün olduğunda her zaman parola kullanın ve parolalarınızı güçlü seviyede oluşturun. Rastgele ve farklı karakterlerden oluşan uzun parolar en iyi tercihler arasındadır. Parolanıza büyük harf, küçük harf, sembol ve sayı ekleyin.
Tüm IoT cihazlarınızdaki varsayılan arka uç parolaları güncelleyin. Cihazlarınız için cihazınızın "yönetici/parola" tarzı kimlik bilgilerini güncelleme yönergelerini uygulayın. Bu bilgileri bulmak için üreticinizin teknik kılavuzuna danışın veya doğrudan üreticinizle iletişime geçin.
IoT cihazlarınızın güvenlik yamalarıyla her zaman güncel olmasını sağlayın. Buna cep telefonunuz, bilgisayarlarınız, tüm akıllı ev cihazlarınız ve hatta arabanızın eğendirici bilgi sistemleri de dâhildir. Unutmayın; internet, Bluetooth veya diğer veri telsizlerine bağlanan her cihazın en son güncellemelere (uygulamalar, üretici yazılımı, işletim sistemi vb.) sahip olması gerekir.
Bütün cihazlarınızı hemen korumaya başlamakiçin siz ve aileniz için tasarlanmış en iyi antivirüs ve kötü amaçlı yazılımlara karşı koruma yazılımı olanKaspersky Total Security'yi kullanmaya başlayın.
5G’de Kullanılan Teknolojiler
5G'nin hız ve gecikme iyileştirmelerini mümkün kılmak için bir dizi bağımsız teknoloji bir araya getirildi. Bu teknolojilerden, en önemlilerini aşağıda bulabilirsiniz.
·Milimeter Wave (mmWave): 5G ağları, 30 ila 300 GHz aralığındaki frekansları kullanır. Milimeter Wave isminin kullanılmasının sebebi, kullanılan frekansların dalga boylarının 1 ile 10 milimetre arasında değişmesidir. Bu frekanslı bantlar, 4G LTE’de kullanılan düşük frekanslı sinyallere kıyasla daha çok bilgi taşıma özelliğine sahiptir. MmWave teknolojisi önceden hem pahalı hem de uygulaması zordu. Teknolojide yapılan ilerlemeler sayesinde, artık bu teknoloji 5G’nin içinde kullanılmaya başlandı.
· Küçük Hücre Düğümleri (Small Cells): Milimetre dalga aktarımının bir dezavantajı, fiziksel nesnelerden geçerken Wi-Fi veya 4G sinyallerine göre parazite daha yatkın olmasıdır. Bu sorunun üstesinden gelmek için 5G altyapısının modeli 4G’den faklı bir hale getirildi. 4G’nin sağladığı anten direkler yerine, 5G ağları, yaklaşık 250 metre aralıklarla şehre dağıtılan baz istasyonları tarafından güç alacak ve bu da daha küçük hücre düğümleri oluşturacaktır. 5G baz istasyonları, 4G’ye göre daha az güç gereksinimlerine sahiptir ve bu özellik binalara dağıtım direklerinin daha kolay bağlanabilmesini sağlar.
Kitlesel Çoklu Anten Sistemleri (Massive MIMO): 5G antenleri çoklu giriş çoklu çıkışa (MIMO) sahiptir dolasıyla veri sinyali üzerinde aynı anda birden çok iki yönlü konuşmayı idare edebilir. 5G ağları, 4G’ye kıyasla 20 kat daha fazla konuşmanın üstesinden gelebilir. Kitlesel çoklu anten sistemleri baz istasyonlarının kapasitelerini arttırmaya yarar, bu kapasite artışı da baz istasyonlarının çok daha fazla cihazla iletişim kurmalarını sağlar. Bu özellik, 5G’nin (Internet of Things) IoT ile uyum sağlamasına neden olur. Sonuç olarak, ağa aşırı yüklenmeden, aynı alanda çok daha fazla internet bağlantılı kablosuz aygıt kullanımını mümkün kılar.
Beamforming Teknolojisi: 5G veri iletisini doğru ve düzgün bir şekilde doğru yerlere gidip gelmesi bir hayli zordur. Özellikle, milimetre dalgalarında parazit oluşunca daha da zorlaşır. Bu sorunun üstesinden gelmek için 5g baz istasyonları, beamforming teknolojisini kullanmaya başladı. Beamforming teknolojisinde, kablosuz ağa bağlanmak isteyen cihazlara göre antenler sinyalin dağılımını değiştirirler. Bu sayede ağ kapsama alanı, cihazlara göre hareket eder ve konumuna göre şekil değiştirir. Bu işlemler sonucunda, 5G daha güçlü ve kaliteli bir bağlantı sağlar.
5G’nin Frekanslar LTE’ye kıyasla 5G kendi içinde üç frekansa sahiptir. Dolayısıyla bu frekansları her kullanıcıya farklı bir kullanıcı deneyimi sunacaktır. Bu frekanslar, düşük bant, orta bant ve yüksek bant frekansı olarak adlandırılır.
· Düşük Bant Frekansı, 1GHz Frekansı olarak da tanımlanır. LTE operatörleri için düşük bant kullanım açısından bir numaralı banttır. Düşük bant frekansı büyük kapsama alanına ve iyi bir duvar penetrasyonuna sahiptir. Fakat düşük bant frekansında maksimum alınan hız 100Mbps’dir.
· Orta Bant Frekansı, düşük banttan daha hızlı olup daha az gecikme süresine sahiptir. Fakat orta bant frekansı, düşük bant gibi duvarlara iyi penetre olmaz. Orta bantta 1Gbps kadar hızlar görülmesi mümkündür.
Yüksek Bant Frekansı, 5G için en ideal ve yüksek performansı sağlayan frekanstır. Bu, frekans 10Gbps’e kadar pik hız sunabilir ve diğer frekanslara kıyasla gecikme süresi bir hayli düşüktür. Yüksek Bant Frekansı, düşük kapsama alanına ve düşük bina penetrasyonuna sahiptir. Yüksek bantlar, daha önce veriyi ana ağdan daha küçük alt ağlara iletmek amacıyla kullanıldı. Ancak kullanıcıların cihazlarında hiçbir zaman kullanıma açılmamıştı. Bunun sebebi, daha önce minyatürleştirilmiş antenlerin mevcut olmamasıydı.
6G Neden Şimdiden Konuşulmaya Başlandı?
Bazı uzmanlar, 5G’nin hedeflediği gecikme, hız ve güvenlik hedeflerini karşılamayacağını söylüyorlar. Bu şüphelerinin üstesinden 6G’nin kolaylıkla gelebileceği söyleniyor. 6G bu sorunların üstesinden gelmesinin yanı sıra, binlerce eşzamanlı bağlantıyı etkinleştirmeye çalışır. Fakat 6G bu kadar iyi özellikleri bir arada sunmasına rağmen önemli problemlerinden biri güvenliktir. Yeni bir saldırı modeli olan, tera-hertz tabanlı ortadaki adam saldırıları (MIMA), hackerların iki ağın arasına sızmasını sağlar. Böylelikle, iki bağlantı arasına sızılarak çeşitli dinleme işlemleri yapılır ve istenilen verilerin ele geçirilme işlemi başlatılır. İyi haber şu ki, yetkililerinin bu soruna, çözüm üretmek için önünde oldukça uzun bir zaman var. 6G ağları, 2030’a kadar kullanılıyor olması beklenmiyor.